عتبار پیدا می‌کند. بنابراین وظیفه‌ دارد از حق خود و دیگران دفاع کند. این حق نه تنها برای اشخاص بلکه برای دولت‌ها نیز در نظر گرفته شده است. منشأ این حق، حقوقی است که جامعه برای انسان در نظر گرفته است. قانون اساسی به عنوان اساس حکومت و همچنین سایر قوانین، از رعایت وصیانت از این حق سخن رانده و اسباب و لوازم استفاده از آن را در مقررات قرار داده‌اند. اصل ۳۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران در این زمینه صراحتاً اعلام می‌دارد: «در همة دادگاه‌ها طرفین دعوی حق دارند، برای خود وکیل انتخاب نمایند و اگر توانایی انتخاب وکیل را نداشته باشند باید برای آنها امکانات تعیین وکیل فراهم گردد. وکلای دادگستری دارای تحصیلات و معلومات حقوقی هستند و طبق مقررات قانون اجازة وکالت به آنها داده می‌شود.» درست است که یکی از حقوق مسلم هر انسان، حق دفاع است اما بسیاری از مردم به دلیل عدم اطلاع کافی از عدم حقوق قادر به دفاع از خود نیستند و نمی‌دانند برای استفاده از این حق چه باید بکنند لذا قانون‌گذار با تشخیص چنین ضرورتی کانون‌هایی را در این زمینه ایجاد نموده است. یکی از مظاهر تأمین عدالت در جامعه فراهم کردن امکان دفاع متهم و همچنین شرکت دادن وکلا در جریان دادرسی است که وظیفه‌ای بس دشوار و خطیر است. وکیل علی‌الاصول در حرفة وکالت فردی صاحب نظر و دارای علم و تجربه و کسی است که از دانشکده‌های حقوقی فارغ التحصیل شده و بهتر از دیگران قانون را می‌شناسد، نحوة قانون نویسی و هنر نگارش قانون را می‌داند و با مطالعاتی که در زمینه‌های مختلف انجام می‌دهد کوشش خود را در دفاع از موکل می‌نماید.

وکیل خوب وکیلی است که با استفاده از علم و تجربه در دادگاه صریح، روشن، بی‌غش و استوار صحبت کند و قانون را به خوبی بشناسد، هنر بیان مطلب و نگارش لوایح را داشته باشد، قانون را جدی بگیرد  و از تحقیر هراسی نداشته باشد تا بتواند وظیفة خود را به درستی انجام دهد. قانون‌گذار جمهوری اسلامی ایران نیز با تشخیص چنین ضرورتی و به منظور فراگیر شدن استفاده از وکیل و تسهیل دست‌یابی مردم به خدمات قضایی، ماده ۱۸۷ قانون برنامه سوم  توسعه را به تصویب رسانده و مقرر می‌دارد: «به منظور اعمال حمایت‌های لازم حقوقی و تسهیل دست‌یابی مردم به خدمات قضایی و حفظ حقوق عامه به قوه قضائیه اجازه داده می‌شود تا نیست به تأیید صلاحیت فارغ التحصیل‌های رشته حقوق جهت صدور مجوز تأسیس مؤسسات مشاوره حقوقی برای آنان اقدام نماید. …)

مفدمه ۱

فصل اول: دفتر دادگاه ۴

الف) مدیر دفتر ۵

فصل اول: وظایف مدیر دفتر در دادگاه بدوی ۵

مبحث اول: وظایف مدیر دفتر در باب دادخواست ۵

مبحث دوم: وظایف مدیر دفتر در باب ابلاغ دادخواست ۹

مبحث سوم: وظایف مدیر دفتر در باب تأمین خواسته ۱۱

مبحث چهارم: وظایف مدیر دفتر در باب تأمین دلیل و اظهارنامه ۱۲

مبحث پنجم: وظایف مدیر دفتر در باب اسناد ۱۳

ایراد صدمه عمدی ۳۷

صدور چک بلامحل ۴۰

صدور چک بلامحل ۴۴

خیانت در امانت و جعل امضاء ۴۷

ایراد خسارت و صدمه در اثر بی‌احتیاطی در رانندگی ۵۱

تصرف عدوانی ۵۴

افترا ۵۹

جیب‌بری ۶۵

ترک انفاق ۶۸

کلاهبرداری ۷۲

افترا و فحاشی و توهین ۷۵

خیانت در امانت و کلاهبرداری ۷۹

شرب خمر و تهدید ۸۷

ضرب و جرح و فحاشی ۹۰

سرقت ۹۲

ضرب و جرح ۹۴

فصل سوم: دادگاه حقوقی ۹۶

تأمین خواسته ۹۷

خلع ید از مشاعات و هزینه دادرسی ۱۰۲

تغییر نام ۱۰۸

تخلیه ۱۱۲

تأمین خواسته ۱۱۹

تخلیه ۱۲۱

تأمین دلیل ۱۲۵

تأمین خواسته ۱۲۷

تخلیه و اجور معوقه ۱۲۹

اعسار از هزینه دادرسی ۱۳۵

دستور موقت ۱۳۸

خسارت دیرکرد و مطالبه وجه سفته ۱۴۱

تعدیل مال الاجاره ۱۵۰

فصل چهارم: اجرای احکام کیفری ۱۵۵

جعل و استفاده از سند معجول ۱۵۶

تحریق عمدی و تهدید به تحریق ۱۶۱

قتل شبه عمد به علت تخلف در رانندگی ۱۶۴

رابطه نامشروع و ارتکاب فعل حرام ۱۷۰

اغفال ۱۷۶

مزاحمت تلفنی ۱۸۱

فریب در ازدواج ۱۸۵

ضرب و جرح و تحریق ۱۸۹

رابطه نامشروع ۱۹۳

پرداخت رشوه ۱۹۶

کلاهبرداری ۱۹۹

فصل پنجم: دادگاه تجدید نظر ۲۰۲

مشارکت در سرقت مستوجب تعزیر ۲۰۳

تقلب در انجام پروژه ۲۰۶

انتقال مال به غیر به قصد فرار از دین ۲۱۲

بی‌احتیاطی در رانندگی ۲۱۷

رابطه نامشروع ۲۲۰

ساخت و تهیه و توزیع تجهیزات ماهواره ۲۲۵

فک پملپ ۲۳۰

سرقت مقرون به آزار ۲۳۶

ایراد ضرب و جرح عمدی ۲۴۵

خیانت در امانت و رابطه نامشروع ۲۴۸

مساعدت در فرار متهم ۲۵۶

سهل‌انگاری در نگهداری متهم ۲۶۱

مشارکت در سرقت و خرید مال مسروقه ۲۶۵

اخلال در نظم و آسایش عمومی ۲۶۹

قتل غیر عمدی بر اثر بی‌احتیاطی در رانندگی ۲۷۵

قتل غیر عمدی بر اثر بی‌احتیاطی در رانندگی ۲۸۰

اختلاس ۲۸۴

ایراد ضرب و جرح ۲۹۰

ممانعت از حق و مزاحمت ملکی ۲۹۴

تصرف عدوانی ۳۰۰

رابطه نامشروع ۳۰۵

خیانت در امانت ۳۰۹

ربودن مال غیر ۳۱۶

جعل و استفاده از سند معجول ۳۲۱

توهین و ایراد ضرب و جرح ۳۲۸

ایراد ضرب و جرح عمدی ۳۳۳

صدور چک بلامحل ۳۳۷

تخلف از مقررات ماده ۱۷۹ قانون کار ۳۴۱

جعل و کلاهبرداری ۳۴۵

جعل عنوان ۳۵۰

ایراد صدمه بدنی در اثر بی‌احتیاطی در رانندگی ۳۵۵

تظاهر به وکالت و کلاهبرداری ۳۵۹

تخلف از مقررات راهنمایی و رانندگی و مزاحمت برای بانوان ۳۶۳

ضرب جرح ۳۶۷

فصل ششم: دادگاه خانواده ۳۷۱

تمکین ۳۷۲

وصول مهریه و تأمین آن ۳۷۹

تعیین و تکلیف حضانت فرزند ۳۸۳

دستور موقت تقاضای ملاقات فرزند ۳۸۶

اثبات زوجیت ۳۹۰

تعدیل و افزایش نفقه ۳۹۷

مطالبه مهریه ۴۰۰

تقاضای عدم اشتغال همسر به شغل منافی با شئونات خانوادگی ۴۰۳

تمکین ۴۰۷

طلاق توافقی ۴۱۱

اجازه ازدواج به علت مجهول المکان بودن ولی ۴۱۵

مطالبه نفقه معوقه ۴۱۹

طلاق ۴۲۲

طلاق ۴۲۸

مطالبه مهریه ۴۳۲

مشارکت در خرید مواد مخدر